Zielone ściany – piękno natury czy zagrożenie dla murów?

Spis treści:

• Rodzaje pnączy i sposób ich wspinania się po murze
• Pnącza a uszkodzenia muru
• Kiedy pnącza stają się zagrożeniem
• Zalety zielonej elewacji – o tym mówi się rzadziej
• Jak bezpiecznie posadzić pnącza przy domu

Rodzaje pnączy i sposób ich wspinania się po murze

Nie wszystkie gatunki pnączy przyczepiają się do ścian w ten sam sposób. To właśnie metoda wspinania decyduje, czy roślina jest bezpieczna dla tynku, czy może spowodować jego uszkodzenie.

Pnącza czepne, takie jak winobluszcz pięciolistkowy i winobluszcz trójklapowy, tworzą drobne przylgi przypominające przyssawki. Nie wrastają one w strukturę ściany, a jedynie przyklejają się do jej powierzchni. Dzięki temu są uważane za stosunkowo bezpieczne dla zdrowych i równych tynków.

Z kolei pnącza samoczepne, jak bluszcz pospolity, przyczepiają się za pomocą korzeni przybyszowych. Te drobne struktury mogą wnikać w mikroszczeliny tynku, co w przypadku zniszczonej lub kruchej powierzchni prowadzi do pogłębienia uszkodzeń.

Rośliny wymagające podpór – m.in. powojniki, wiciokrzewy i rdestówka Auberta – nie dotykają bezpośrednio ścian, jeśli są odpowiednio prowadzone. Hortensja pnąca również wspina się przy użyciu korzeni przybyszowych, lecz jej ciężar sprawia, że bez kratownicy nie utrzyma się na gładkiej powierzchni.

Pnącza a uszkodzenia muru

Według ekspertów pnącza same w sobie nie są źródłem problemu. Zazwyczaj ujawniają już istniejące wady konstrukcyjne budynku. Rośliny nie posiadają siły zdolnej do mechanicznego niszczenia muru. Jeśli jednak tynk jest popękany lub spoiny między cegłami kruche, korzenie i przylgi mogą wnikać w szczeliny, przyczyniając się do dalszej degradacji.

Co ważne, pnącza nie czerpią wody ze ściany, jak często się sądzi. Nie są pasożytami – ich system korzeniowy pobiera wodę i składniki mineralne z gleby. Jednak gęsta warstwa zieleni może ograniczać parowanie i wydłużać czas wysychania muru po opadach, co sprzyja utrzymywaniu się wilgoci w niektórych miejscach.

W przypadku niekontrolowanego rozrostu rośliny mogą przedostać się pod dachówki, w szczeliny okienne lub rynny. Brak przycinania prowadzi do poważnych szkód konstrukcyjnych, szczególnie w budynkach z elementami drewnianymi.

Kiedy pnącza stają się zagrożeniem?

Pnącza mogą być niebezpieczne dla elewacji w kilku określonych przypadkach. Najczęściej problemy występują, gdy:

1. Elewacja jest w złym stanie technicznym – tynk kruszy się, spoiny są nieszczelne, a ściana ma pęknięcia.
2. Rośliny nie są regularnie przycinane – wnikają w rynny, szczeliny i dachówki.
3. Brakuje odpowiednich podpór – konstrukcja pergoli lub kratki jest zbyt słaba albo wykonana z materiałów chłonących wilgoć.
4. Nie prowadzi się okresowej kontroli wzrostu – pnącza mogą z czasem zasłonić newralgiczne miejsca wymagające naprawy.

Warto pamiętać, że zaniedbanie pielęgnacji może skutkować kosztownymi naprawami, a usunięcie rozrośniętej rośliny bywa trudne i czasochłonne.

Zalety zielonej elewacji – o tym mówi się rzadziej

Odpowiednio dobrane i pielęgnowane pnącza przynoszą liczne korzyści. Chronią ściany przed przegrzewaniem i nadmiernym promieniowaniem słonecznym, co poprawia komfort cieplny budynku.

Warto wymienić kilka najważniejszych zalet:

• tłumienie hałasu – naturalna bariera akustyczna,
• ochrona tynku przed opadami i promieniowaniem UV,
• oczyszczanie powietrza z pyłów i zanieczyszczeń,
• zwiększanie bioróżnorodności poprzez tworzenie siedlisk dla owadów i ptaków,
• ograniczenie wahań temperatury przy murze nawet o 5–7°C.

Zielona elewacja działa jak naturalna izolacja, dzięki czemu ściany mniej się nagrzewają latem i wolniej wychładzają zimą.

Jak bezpiecznie posadzić pnącza przy domu?

Zanim zdecydujemy się na zasadzenie roślin przy murze, należy sprawdzić stan techniczny elewacji. Uszkodzenia, ubytki w tynku i nieszczelne fugi trzeba najpierw naprawić.

Pamiętajmy o podstawowych zasadach:

• wybieraj gatunki dostosowane do rodzaju ściany,
• montuj kratki, siatki lub metalowe prowadnice, aby oddzielić roślinę od powierzchni,
• unikaj sadzenia przy ścianach z elementami drewnianymi,
• regularnie przycinaj pędy i kontroluj ich rozrost.

Najbezpieczniejszym rozwiązaniem są pnącza prowadzone po konstrukcjach niezależnych od ściany – metalowych lub drewnianych kratkach z odpowiednim dystansem.

Zielone ściany mogą być ozdobą i ochroną budynku, ale tylko wtedy, gdy są dobrze zaplanowane i pielęgnowane. Niewłaściwie dobrane gatunki i brak nadzoru prowadzą do problemów, których naprawa bywa kosztowna. Pnącza to sprzymierzeńcy, nie wrogowie – pod warunkiem, że mury są zdrowe, a właściciel czujny.

Źródło:Murator